هراس گهر از تالاب شدن

روزنامه همشهری

دریاچه گهر به عنوان نگین اشترانکوه یکی از زیباترین و منحصر به فردترین دریاچه های ایران و لرستان است.

این دریاچه بر اثر یک زمین لغزش به وجود آمده و امروز بر روی گسل اصلی زاگرس قرار دارد. این دریاچه شامل دو قسمت گهر بزرگ و کوچک است.

ارتفاع این دریاچه از سطح دریا 2350 متر است و در میان دو بخش زز و ماهروی شهرستان های الیگودرز و دورو قرار دارد.پوشش گیاهی آن شامل درختان پسته وحشی، چنار، مازو، نارون، بلوط و غیره است که گونه های جانوری و پرندگانی مانندکبک،تیهو، شاهین، عقاب و آبزیانی مانند مارماهی، قزل آلا و غیره در آن زیست می کنند.

متوسط بارندگی سالانه در آن 933 میلی متر است که به طور عمده بارش در آن به صورت برف است و در سال های پر برف سطح دریاچه یخ زده است که این وضعیت زیبایی های دریاچه گهر را صد چندان می کند.

اما معرفی این دریاچه به عنوان تالاب از سوی کنوانسیون رامسر یکی از اتفاقات غیر منتظره و کارشناسی نشده است که علاوه بر دلایل زیست محیطی و ساختاری دریاچه، نگرانی هایی را درباره تغییر کاربری یا تبدیل کردن این منطقه حفاظت شده به محلی برای کسب درآمد و توسعه تجاری غیر مسولانه منطقه ، ایجاد کرده است.

بنا به اظهارت کارشناسان و فعالان زیست محیطی، دریاچه گهر به دلایلی مانند عمق دریاچه، تهدیدات زیست محیطی،سن دریاچه و غیره نمی تواند به در زمره تالاب ها قرار بگیرد.

کارشناسان محیط زیست و منابع طبیعی اظهار می کنند که بر اساس ضوابط کنوانسیون رامسر مرداب ها، باتلاق ها، لنجزارها و آبگیرهای طبیعی و مصنوعی برای پیوستن به این کنوانسیون باید عمق شان از  6 متر تجاوز نکند در حالی که عمق متوسط دریاچه گهر 28 متر است .

اما متاسفانه از بین 24 تالاب کشور ایران که در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده هیچ کدام از تالاب های لرستان به ثبت نرسیده و معرفی دریاچه گهر به عنوان تالاب از سوی این کنوانسیون ، جای تامل دارد.

دلیل دیگر برای تالاب نامیدن این دریاچه از سوی کنوانسیون ، پذیرش بیش از 20 هزار پرنده مهاجر در طول سال در محیط پیرامونی آن است که دریاچه گهر این ظرفیت رابرای جذب پرندگان مهاجر ندارد.

موضوع مهمی که باعث تفاوت بین تالاب و دریاچه بودن دریاچه گهر می شود،سن دریاچه گهراست، دریاچه گهر به سمت پیر شدن می رود و زیستگاه های آن در خطر قرار دارد در حالی که تالاب ها خود منبعی برای تصفیه آب های زیر زمینی هستد.

ورود گونه های غیر بومی به دریاچه گهر مانند ماهی قزل آلای رنگین کمان و وجود زباله ها در اطراف این دریاچه نیز از دیگر مسایلی است که طی سال های اخیر بر حجم مشکلات این دریاچه افزوده است.

بخش دیگری از آلودگی های دریاچه نیز مربوط به زباله های جمع آوری و دفع نشده گردشگران این منطقه است، که بر آلودگی های این منطقه افزوده است.

یکی ازخطراتی که طی سال های اخیر موجب نگرانی در خصوص محیط این دریاچه شده است، ساخت و ایجاد جاده های دسترسی از سمت الیگودرز به بهانه توسعه گردشگری در این منطقه است.

این منطقه یک منطقه حفاظت شده است و توسعه گردشگری در این منطقه باید بر اساس ضوابط مناطق حفاظت شده باشد، تصور می شود معرفی این دریاچه به عنوان تالاب با توجه به این که شرایط تبدیل شدن به تالاب را ندارد،شاید بهانه ای برای تسهیل سرمایه گذاری و به اصطلاح توسعه گردشگری در این منطقه است.

در هر حال دریاچه گهر شرایط تبدیل شدن به تالاب را ندارد و برنامه های گردشگری هم که با توجه به شرایط مناطق حفاظت شده در این قسمت اجرا شده، موجب خسارت به منطقه و محیط دریاچه شده است و اقدامی برای ساماندهی آن صورت نگرفته است.پس تصور این که معرفی دریاچه گهر با عنوان تالاب به محلی برای افزایش درآمدهای گردشگری تبدیل شود هم منطقی نیست.

با توجه به این که طرح مطالعاتی اجرا شده در خصوص وضعیت دریاچه گهر هم نتیجه ای مشخص به دنبال نداشته است، بهتر است معرفی این دریاچه زیبا و نگین طبیعت لرستان به عنوان تالاب با بازنگری همراه شود و برنامه های ضروری مانند کنترل فصل گردشگری،جلوگیری از اجرای جاده ساماندهی از سمت الیگودرز، ساماندهی زباله ها، جلوگیری از ورود آلودگی های شیمیایی و غیره در این منطقه اجرا شود.

اجرای تحقیقات وسیع تر برای شناسایی مشکلات ساختاری دریاچه گهر و رفع آلودگی های زیست محیطی در این منطقه و پیش گیری از فراهم کردن شرایط برای ورود آسان سودجویان به عنوان توسعه گردشگری در منطقه باید به طور جدی در دستور کار مسولان محیط زیست لرستان قرار بگیرد.