نقش جنگل ها و مراتع در جلوگيري از رانش زمين
گرد آورنده : مهندس سید محمد حجازی
رشد درختان در دامنه‌ها سبب افزايش پايداري خاك مي‌گردد.ريشه درختان با فرو رفتن درخاكهاي حساس به لغزش مانند ستونهايي عمل كرده و با ايجاد شبكه متراكم ريشه‌اي از بهم‌پاشيدن قطعات يا بلوكهاي لغزشي جلوگيري مي‌كنند.مطالعات انجام شده در منطقه جنوب‌شرقي آلاسكا نشان داد كه پس از قطع درختان، افزايش قآبل ملاحظه‌اي در تعداد لغزش‌هاصورت گرفت آنها نتيجه گرفتند كه نابودي و فساد تدريجي سيستم‌هاي تداخلي ريشه درختان(پس از قطع آنها) عامل وقوع لغزشها بودند. هر چند عده‌اي اعتقاد دارند كه در بعضي موارددرختان به دليل نيروي وزن خود و يا بر اثر نيرويي كه توسط باد در بعضي از مناطق به درختان‌وارد مي‌شود ممكن است باعث لغزش شوند ولي به دلايل زير نقش پوشش گياهي در جلوگيري‌از حركت زمين كاملاً آشكار است‌يكي از عوامل مهم و مؤثر در حركت‌هاي توده‌اي يا رانش زمين وجود رطوبت در خاك‌است در ايران نيز اكثر لغزشها معمولاً در دامنه‌هاي رو به شمال (سايه‌گير)كه رطوبت بيشتري‌نسبت به دامنه جنوبي دارند اتفاِق مي‌افتد.بنآبراين درختان با انجام عمل تبخير و تعرِق و درنتيجه كم كردن ظرفيت نگهداري آب خاك، نقشي اساسي در اين مورد ايفا مي‌كنند درختان بامصرف بالاي آب و تعرِق زياد در حقيقت عمل زهكشي خاك را انجام مي‌دهند و در نتيجه آن راسبك نگه مي‌دارند. مطالعات انجام شده در امريكا (ايالت اوهايو)نشان مي‌دهد كه ضريب اطمينان‌در برآبر لغزش، در دامنه‌هاي جنگلي پوشيده از درخت 9 برابر بيشتر از دامنه‌هاي بدون درخت‌است. نقش ديگر درختان در حفظ خاك از خطر لغزش، وجود فرايندي بنام برگآب(Interception) است. يعني در طي هر بارندگي مقداري از بارش توسط تاج درختان گرفته شده و قبل از رسيدن به خاك تبخير مي‌گردد. اين مقدار بارندگي از اين جهت كه در خاك نفوذ نمي‌كند در خشكي خاك و جلوگيري از حركت زمين مؤثر مي‌باشد. ميزان برگاب بستگي به شكل برگها وتاج درختان دارد و ميزان آن بسته به اينكه درخت در چند ماه از سال برگ داشته باشد تغييرمي‌كند. بنآبراين در درختكاري‌ها استفاده از نهال درختاني كه در زمستان برگ دارند براي اينگونه‌محلها مناسب تر است. همانگونه كه قبلاً گفته شد ريشه درختان از طريق جذب بخشي از آب زيرزميني و خشك‌كردن خاك نقش عمده‌اي در پايداري دامنه‌ها دارند.از اين لحاظ گياهان داراي ريشه‌هاي عميق‌ترو با انشعابات بيشتر نقش بهتري در حفظ خاك خواهند داشت. متأسفانه انسان بر اثر تخريب‌پوشش گياهي از قبيل تبديل جنگل به زمين زراعتي، شهرسازي و همچنين جاده‌سازي غيراصولي و ايجاد تأسيسات ارتباطي نقش مهمي در ايجاد لغزش دارد. نتايج حاصل از يك‌تحقيق در يك منطقه جنگلي شمال كشور (حوضه واز از توابع شهرستان نور)نشان‌داده است‌بيشترين لغزشها در دامنه‌هايي اتفاِق افتاده است كه قطع يكسره جنگل وجود داشته است. اين‌قطع جنگل به منظور عبور دكل های برِق فشار قوي و احداث جاده صورت گرفته است
در اين زمينه تحقيق ديگري در غرب كشور (چهار محال بختياري‌منطقه اردل) صورت گرفته است. به استناد اين تحقيق منطقه‌اي كه در آن لغزش حادث شده‌در 40 سال گذشته (با استناد به عكس‌هاي هوايي سال 1335) داراي جنگل بلوط با تاج پوششي‌حدود 40 درصد بوده كه بر اثر قطع بي‌رويه و تبديل اراضي جنگلي به زراعت ديم، هم‌اكنون‌درصد تاج پوشش آن به حدود 2 درصد رسيده است. بنابراين تخريب و قطع پوشش گياهي‌باعث تغيير چرخه آب بصورت كاهش تبخير و تعرقِ در منطقه و افزايش آب زيرزميني در دامنه‌لغزش يافته شده است. به اين ترتيب نقش ارزنده جنگل‌ها با استناد به تحقيقات مستدل در مورداين بليه نيز كاملاً آشكار است.
منبع : سایت نخبگان جوان
www.njavan.com
برچسب‌ها:
آبشار شوی ( تله زنگ ) لرستان یا خوزستان !!
استان لرستان با وسعتی معادل 28157 کیلومتر مربع و جمعیتی حدود 1716537 نفر در جنوب غربی ایران و در قلب زاگرس واقع گردیده است.
این استان با توجه به موقعیت خاص جغرافیایی و وجود آب و هوای سرد کوهستانی، معتدل و گرمسیری و وجود رودخانه های خروشان و چشمه سارهای بیشمار و آبشارهای متعدد و تاریخ 40 هزار ساله و ... به نام ایران کوچک، سرزمین آبشارها و سرزمین مفرغ ها و سرزمین دلاورمردان و دلاور زنان ظلم ستیز مشهور بوده است.
در طول چند دهه اخیر با توجه به نقشه سیاسی این استان بارها شاهد تجزیه این استان توسط برخی استان های همجوار بوده ایم و دهها روستا و مناطق طبیعی بخصوص در شهرستان پهناور الیگودرز بارها از سمت استان مرکزی ( خمین ) و اصفهان و خوزستان به این سه استان الحاق گردیده است.
هرچند امروز مرزهای سیاسی آنچنان در بسیاری از نقاط دنیا اهمیت ندارد و این مرزهای فرهنگی، اجتماعی و طبیعی است که حائز اهمیت است ولی آنچه جای سوال دارد ، سرزمین لرستان که هم اکنون به عنوان استان محروم شناخته می شود دارای پتانسیل های حیاتی است که در استان های دیگر به بالفعل تبدیل می شود که از آن جمله می توان به روان آبها و رودخانه های لرستان همچون سیمره و کشکان، بختیاری و دز و ... که از شریان های حیاتی کشور محسوب می شوند اشاره نمود.
یکی دیگر از این پتانسیل های ارزشمند، آبشار شوی یا تله زنگ است. آبشاری که از دهها سال پیش به عنوان آبشار شوی لرستان یا دورود معرف حضور همگان بوده و هست. در بسیاری از مکتوبات و اسناد تاریخی و ... این منطقه را متعلق به لرستان دانسته اند.
این منطقه به علت وجود وضعیت زیستگاهی خاص و تاریخ چندهزار ساله و اهمیت جهانی، به عنوان گوشه ای مهم از تاریخ، فرهنگ و جغرافیای سیاسی و طبیعی لرستان به حساب می آید. مالکیت ارضی و منابع طبیعی ارزشمند استان مسئله ای نیست که به راحتی از کنار آن بگذریم، حتی اگر این منطقه کویر بی آب و علف و سوزان باشد می بایست نسبت به وضعیت آن احساس مسئولیت و تعصب نشان داد.
این آبشار زیبا به عنوان زیباترین و بزرگترین آبشار آب شیرین و کوهستانی کشوردر حال حاضر زیستگاه نوعی دوزیست منحصربه فرد می باشد که دنیا امروز آن را به نام سمندر لرستانی می شناسد.
حال چه شده است که در طول 2 سال اخیر این آبشار زیبا در حال ثبت شدن به نام خوزستان می باشد!؟ استان خوزستان همه برکت کشاورزی و آب آشامیدنی و ... خود را از وجود روان آبهای استان لرستان و چهارمحال و بختیاری دارد!
منطقه شوی هم از لحاظ فرهنگی و هم از لحاظ جغرافیایی جزء سرزمین لرستان می باشد و مردم این منطقه خود را لرستانی می دانند. بسیاری از مردم این منطقه یا به شهرستان دورود مهاجرت نموده اند و یا از طریق حمل و نقل ریلی ( راه آهن ) به عنوان تنها راه دسترسی برای رفع مایحتاج خود به این شهر مراجعه می کنند.
نکته تعجب برانگیز این است که سازمان میراث فرهنگی لرستان اقدام به چاپ پوستر این آبشار می نماید که با اعتراض برخی از ادارات استان خوزستان مواجه می شود و جالب آنکه سازمان مربوطه به جای دفاع از مالکیت سرزمین آبا و اجدادیمان سکوت می نماید که خود نوعی بی تفاوتی نسبت به حق مالکیت سرزمین به شمار می آید.
متأسفانه کار به جایی می رسد که مسئولین استان خوزستان با احداث جاده از سمت شهر دزفول تا بالادست آبشار تله زنگ، کار تجزیه این منطقه از استانمان را تمام شده می دانند و خود را آماده اجرای طرح های جدید در این منطقه کرده اند.
در بهار سال 1390 با یکی از کارشناسان میراث فرهنگی به این منطقه عزیمت کردیم و با دستگاه جی پی اس (GPS) نقاطی را از آن برداشت نموده که بعد از تطبیق با نقشه رسمی ( توپوگرافی ) مشخص گردید که این آبشار چندین کیلومتر در داخل مرز استان لرستان می باشد.
در پایان ضمن انتقاد به برخی از مسئولین و نمایندگان محترم استان در مجلس شورای اسلامی، ضمن هشدار نسبت به بی تفاوتی به تجزیه آرام لرستان ، خواستار برخورد قانونی و معرفی قاطعانه این منطقه و ثبت جهانی آن به نام لرستان و توسعه اماکن رفاهی و احداث جاده با حفظ شرایط زیست محیطی می باشیم. به امید سربلندی ایران عزیز و لرستانی با صلابت.
حمیدرضا کاویانی چگنی
کارشناس برنامه ریزی اجتماعی
مدیر انجمن زیست محیطی برگ سبز لرستان
برچسب‌ها:
مدیر کل محیط زیست لرستان باید پاسخگو باشد !؟
این روز ها محیط زیست لرستان حال و احوال خوشی ندارد ، به هر گوشه ای که می نگری زخم های عمیق بر پیکرش نمایان شده است .
از آلودگی رودخانه ها و پسماند های رها شده در محیط زیست گرفته تا قطع گسترده درختان و آتش سوزی جنگل ها و تپش قلب حیات وحش از هراس گلوله شکارچیان و صدها کیلومتر راه شکافی در زیستگاه جانوران .... ، قصه تلخ طبیعت بی دفاع سرزمین لرستان است که فریاد مظلومیتش دل غم زده مردم این دیار را به درد آورده و انگار هیچ گوشی نمی خواهد صدای شکستن شاخ و برگش را بشنود .!!
ای وجدان های بیدار برخیزید و بانگ برآرید که به راستی تا به کی باید سکوت اختیار کرد و دم بر نیاورد ؟
این چه خوابی است که چشمانمان را در بر گرفته ؟
این چه ترسی است که زبانمان را لال کرده ؟
این چه داغی است که بر سینه هایمان زده شده ؟
هزاران بار گفتند و شنیدیم !
هزاران بار گفتیم و شنیدند !
اما چه شد ؟
چه برسر طبیعت آمد ؟
آیا مرهمی بر زخم هایش نهاده شد !؟
اینجا هزاران گوش صدای شما را می شنوند ، هزاران چشم شما را می بینند ، اما تو را به خداوندی خدا ، یک بار هم برای رضای پروردگار چشمانتان را به روی حقایق باز کنید و آنچه را که بر سر محیط زیست آمده درست ببینید .
امروز دغدغه اصلی تمام فعالان محیط زیست لرستان ، حفاظت از طبیعت و حراست از اندک باقیمانده حیات وحش بی رمق استان می باشد که پرشتاب به سوی قهقرا کشیده شده است .
واکاوی این مسئله که چرا وبه چه علت زنگ هشداربرای محیط زیست لرستان به صدا در آمده قطعا در این نوشته نخواهد گنجید .
اما موضوعی که ظرف هفته های گذشته موجب نگرانی اهالی محیط زیست استان شده ، خبر ابهام برانگیز حمله پلنگ به 44 رأ س دام یک چوپان لرستانی است که موجب واکنش های متفاوتی در سطح جامعه و اصحاب رسانه و مطبوعات کشور شد .
پس از اعلام این خبر از سوی مدیرکل محیط زیست لرستان ، فعالان این حوزه به دلیل رسانه ای شدن آن از جانب یک مقام مسئول ، با حساسیت بیشتری این موضوع را پیگیری نموده و بالاخره پس از کش و قوس های فراوان جناب مدیر کل در وبلاگ شخصیش ( هشتاد پهلو ) این اتفاق را مربوط به سال گذشته دانست وخواستار قدردانی از چوپان مورد نظر شد .
علت اینکه یک تیم خبری از صدا و سیمای لرستان برای پوشش این اتفاق به منطقه اعزام و در گزارش پخش شده از رسانه ملی دام های سلاخی شده را با صحبت های مونتاژ شده چوپان و آقای مدیرکل و جناب محیط بان منطقه به مخاطبان خود القاء کرده اند در هاله ای از ابهام فرو رفته است .
طرح این موضوع در رسانه ملی بدون در نظر گرفتن شواهد و مستندات کافی بطور قطع در شأن مردم فهیم کشور ما نمی باشد وبه همین سبب می بایست انتشار این خبر با حساسیت و تأمل بیشتری صورت می گرفت .
اما اتفاق نگران کننده ای که به فاصله اندکی از آن هیاهوی رسانه ای رخ داد ، خبر تصادف یک پلنگ در مسیر جاده خرم آباد – الشتر بود که این بار هم به شکل گسترده ای این خبر رسانه ای شد .
در تصاویر منتشر شده از برخورد پلنگ با خودرو ، آنچه که موجب بیان اظهار نظر های جدید در این رابطه شد این بود که در عکس های منتشر شده در سایت ها ، آثار خراشیدگی و جراحت دیده نمی شد و این مسئله محل پیدایش سئوالات جدیدی است که تاکنون هیچ کدام از مسئولان محترم به این پرسش ها پاسخی نداده اند !
پذیرش این واقعیت که نسل حیات وحش استان لرستان به مخاطره افتاده برای همگان مبرهن است ، اما چرا و چگونه قرعه بدشانسی این بار به نام این جانور زبان بسته افتاده ، برای همه دلسوزان محیط زیست بسیار نگران کننده و زجرآور است .
در اتفاق جدید دیگری در تاریخ پنجم دیماه سالجاری پلنگی در حوالی سپید دشت از توابع شهرستان خرم آباد مورد اصابت گلوله قرارگرفته که بر اساس گزارش های منتشر شده در خبرگزاری ها و سایت های کشور در روز جمعه ششم دیماه با تلاش تیم دامپزشکی سازمان حفاظت محیط زیست به تهران منتقل شده است .
در این میان مسئولیت ذاتی اداره کل محیط زیست لرستان در قبال حفاظت از حیات وحش و سایر امور تصریح شده درچارت تشکیلاتی سازمان حفاظت محیط زیست بر کسی پوشیده نیست ، بر همین اساس به مدیرکل محترم اداره محیط زیست لرستان پیشنهاد می شود به جای صرف مبالغ پرداخت شده به نشریات و روزنامه های محلی جهت آگهی رپرتاژ برای انعکاس گزارش عملکرد دستگاه تحت امرشان ، مقداری هم از آن اعتبارات را صرف بهبود وضعیت آسیب دیده محیط زیست استان نمایند .
باتوجه به اتفاقات رخداده باید دید که تراژدی قتل عام پلنگ ، چگونه و به دست چه کسی متوقف خواهد شد .
اما تا آن زمان ازمسئولان سازمان حفاظت محیط زیست و شخص سرکار خانم دکتر ابتکار انتظار میرود که نسبت به وضعیت تأسف بار محیط زیست لرستان اهتمام بیشتری داشته باشند.
به امید آن روز ....
برچسب‌ها:
کارگاه آموزشی کاشت بلوط و شناخت پدیده زوال
به همت انجمن یاران سبز لرستان کارگاه آموزشی شناخت گونه بلوط ، در سالن کنفرانس شرکت مخابرات شهر خرم آباد برگزار شد .
در این کارگاه دکتر نامداری ضمن تشریح وضعیت بیماری خشکیدگی بلوط و پیامد های ناشی از این پدیده بر روی جنگلهای استان ، در خصوص نحوه کاشت بذر بلوط به روشهای مختلف توضیحاتی را بیان نمود.
در ادامه این نشست آقایان پیرمحمدی ، قنبری ، افشاریان ، بهرامی ، قربانی ، پیرحیاتی از انجمن یاران سبز و الوندیان از انجمن بلوط لرستان و خانم همتی از گروه کوهنوردی یافته و خانم ها گودرزی ، هاشمی ، رحمتی ، جعفرنژاد از انجمن یاران سبز به ارائه نقطه نظرات و دیدگاه های خود درباره راهکارهای حفظ محیط زیست و منابع طبیعی استان پرداختند.
برچسب‌ها:
برچسب‌ها:
